ادیبان و سخنوران خجند

تا سال های اخیر، تحقیق و پژوهش در ادبیات خجند و نمایندگان برجستۀ آن غالباً به طور مستقل انجام می شد و از سوی دیگر، بیشتر این پژوهش ها محدود به زندگی و آثار تنی چند از آن ها مثل کمال خجندی، کارنامه های ادبی آل خجند و سلسله شعرای قرن نوزدهم میلادی بود و ازهمین رو نمی توانست نیازهای خوانندۀ تاجیک را درزمینۀ شعرای حوزۀ خجند برطرف کند. خوشبختانه، تألیف تذکرۀ شعرای خجند به همت پرفسور عبدالمنان نصرالدین توانست این خلأ را تاحدودی پر کند. در این تذکره، مؤلف طبق شیوه های خاص تذکره نویسی نخست شرح حال سخنوران و بعد نمونه های اشعار آن ها را ذکر کرده است. از مهم ترین ارزش های علمی این تذکره این است که مطالبی که دربارۀ نمایندگان ادبیات این حوزه در منابع اصلی و تاریخی آمده است، با روش تحلیل و بررسی های علمی نقل می شود. شیوۀ نقد و بررسی که از ویژگی های مهم تذکره نگاری است، در روش کار عبدالمنان نیز ادامه یافته است. گاهی نیز نقد و نظر تذکره نویسان دیگر بر سبیل سند آورده شده که این امر نیز بر تقویت جنبه های انتقادی تذکره نقش مؤثر داشته است. برخلاف بیشتر تذکره ها که براساس حروف الفبا تدوین شده اند، مؤلف این تذکره معیار تاریخی را اولویت داده و شعرا را برمبنای زمان زندگی دسته بندی کرده است. توجه به آثار مرجع مورد استفاده در تألیف این تذکره نشان می دهد که مؤلف برای تدوین آن مطالعات گسترده انجام داده است. وی در کنار آمیزش تذکره ها، آثار تاریخی و پژوهشی توانسته است از مواد بیش از بیست نسخۀ خطی و چاپی بیاض شعرا استفاده کند که این موضوع نیز به نوبۀ خود از مزیت های بزرگ این تذکره است.